حفظیاتم ضعیفه چیکار کنم به نظرتون؟

هر فردی که این سوال را میپرسد، به دنبال یک راه حل و راهکار میگردد. از روی سوال هم مشخص هست.

اصولا در دنیای دانشجویی و دانش آموزی دو دسته افراد از نظر نوع یادگیری به نظر من وجود دارند:

دسته اول افرادی هستند که می دانند و بلد هستند که چطور مطالب درس های مختلف را یاد بگیرند

دسته دوم افرادی هستند که “اطلاع ندارند” یا “آموزش ندیده اند” چطور مطالب مختلف را میشود یاد گرفت

دقت کنید که من از حافظه صحبت نکردم، معتقدم که همه ما هر چقدر هم که حافظه ضعیفی داشته باشیم، میتوانیم با به کار بستن اصول و اقداماتی میزان “به خاطرسپاری” مطالب را در ذهنمان افزایش دهیم و بهتر یاد بگیریم. قبول دارم که عده ای از ما حافظه قوی تر و نیرومندی تری داریم، توانایی ها، علایق و استعدادهایمان متفاوت هست، اما هر سطحی از یادگیری قابل بهبود نسبت به حالت قبلی اش می باشد.

در ادامه برای بهتر شدن حفظیات تان، یا بهتر است بگوییم “بهبود به خاطرسپاری و یادگیری مطالب” چند راهکار عملی(که خودم همه این موارد را انجام داده ام و نمونه موفق و نتیجه گرفته از همه این مراحل هستم) که از همین الان میتوانید انجامشان را شروع کنید، میگویم:

قلاب سازی کنید

الف) قبل از شروع مطالعه هر درسی و هر فصلی، نگاهی به مجموعه سوالات موجود از آن درس و فصل بکنید. لازم نیست جواب سوالات را بدانید، فقط “نگاه” کنید. با این کار شما “قلاب های یادگیری” در ذهن خود ایجاد میکنید و در روند مطالعه فصل مربوطه ذهن شما فعال تر و متمرکز تر هست چراکه به دنبال پیدا کردن پاسخ سوالاتی هست که برایش در این مرحله ایجاد کرده اید. از نرم افزار دکترآباد، نمونه سوالات سالهای قبل استاد مربوطه یا آزمون های سالهای قبل، پرسیدن از دوستان قابل اعتماد ترم بالایی، کتب نشر اطمینان و سوالات انتهای فصل یا درطول فصل کتب رفرانس میتوانید نهایت استفاده را ببرید.

زمان بندی داشته باشید

ب) در زمان بندی ای که راحت هستید مثلا دو ساعته، یک و نیم ساعته یا یک ساعته در هر بخشی از روز مثلا فقط صبح یا فقط شب یا هم صبح و هم عصر بستگی به خودتان دارد، فصل مربوطه را مطالعه کنید از ابتدا تا انتها، سعی کنید بیشتر از یک و نیم ساعت مطالعه نکنید. هر چقدر هم شما علاقمند به مطالعه باشید بعد یک الی یک و نیم ساعت قدرت مطالعه کاهش پیدا میکند.

خودتان طراح سوال امتحان خودتان باشید

پ) حین مطالعه سعی کنید روی یک کاغذ، دفتر، برگه های لایتنر (جی5) یا کارت های نرم افزار ANKI سوالاتی از صفحاتی که میخوانید برای خودتان بنویسید و جوابشان را هم یادداشت کنید در انتها کار داریم با سوالاتی که خودتان برای خودتان طرح کرده اید. انگار خودتان از خودتان قرار هست امتحان بگیرید! تعداد سوالاتی که میخواهید بنویسید هم بستگی به این دارد که تا چه اندازه “وقت دارید”. اگر تایم اندکی دارید صرفا مطالب مهم را در به صورت سوال بنویسید، از هر صفحه بین 5 الی 10 سوال (در دفتری یا آنکی یا برگه های لایتنر) یادداشت کنید. اگر تایم بیشتر از دو ماه دارید (که معمولا اینطور نیست) بیشتر از 10 سوال از هر صفحه یادداشت کنید. سوالاتی که مینویسید بایستی شرایطی داشته باشد: شرط اولش این است که جواب های سوالاتتان نباید دو پهلو و مبهم باشد، می بایست به نکته آموزشی خاصی اشاره کند و شرط دوم این که نباید یک پاراگراف جواب داشته باشد، حتی جوابهای طولانی را هم برای خودتان به صورت دیاگرامی و نموداری یا با تعدادی از کلیدواژه ها و رمز ها حفظ کنید، در واقع کاری کنید که از کوچکترین “سرنخ”هایی که به ذهن سپرده اید جواب کامل آن ها را به یاد بیاورید. در ادامه در مورد پاسخ سوالات بیشتر صحبت میکنیم.

خودتان از خودتان امتحان بگیرید قبل از اینکه از شما امتحان بگیرند

ت) بعد از اتمام مطالعه فصل مربوطه دو تا کار انجام بدهید، تمام سوالاتی که برای خودتان نوشته اید را پاسخ بدهید! دقت دقت! مهم ترین بخش مطالعه شما همین مرحله است. فرض میکنیم به انتهای فصل رسیده اید، حال نگاه میکنید و میبینید که 50 سوال برای خودتان نوشته اید. خب بسیار عالی. تاکید میکنم “بدون نگاه کردن” به متن کتاب یا جزوه یا اسلایدهایی که مطالعه میکردید، به تمام آن سوالات پاسخ بدهید و “پاسخ های خودتان را بررسی کنید” میتوانید پاسخ هایتان را در کاغذ دیگری یادداشت کنید و سپس در انتها جواب هایتان را “بررسی” نمایید یا اینکه در نرم افزار آنکی این کار را انجام دهید. وقتی به سوالات در مرتبه اول پاسخ میدهید و پاسختان را مینویسید یا اینکه در ذهنتان میگویید و با جواب پشت برگه های لایتنر یا آنکی مقایسه میکنید، مسلما مقداری از پاسخ های شما ناقص و ناکامل خواهد بود. کلید کار اینجاست! هرگز متوقف نشوید، تمام تمرکز و نیروی ذهنی خود را بگذارید تا نواقص یادگیری تان را با نگاه کردن به جزوه، کتاب یا اسلایدی که از آن سوالات را نوشته اید، کامل کامل کنید. قسمت هایی که یادتان رفته است، میتوانید با رنگ متفاوتی در ادامه پاسخ هایتان بنویسید و پاسخ را کامل حفظ کنید. وقتی تمام سوالاتتان را این مدلی بررسی کردید و تا انتها نواقص را حفظ کردید، بار دیگر سوالاتی که نوشته اید، بدون نگاه کردن به جزوه، کتاب یا اسلایدتان، از نو پاسخ دهید. این مرحله را آن قدر ادامه دهید تا مطمئن شوید تمام سوالاتی که برای خودتان نوشته اید، بطور کامل به ذهنتان سپرده اید و فعلا “ملکه” ذهنتان شده است. نگران نباشید، در ادامه خواهم گفت که چه کار باید انجام دهیم تا اینکه تا روز امتحان پایان ترم یا آزمون جامع بتوانیم اطلاعات را به صورت شفاف در ذهنمان نگاه داریم.

به باد فراموشی بسپارید

ث) اگر تا روز امتحان کمتر از دو هفته وقت دارید، بعد اتمام مرحله “ت” حدود نیم الی دو ساعت (بسته به اینکه چه میزان استراحت کنید میتوانید مطالب را خوب cover کنید) به ذهنتان آرامش بدهید و relax کنید. اصلا به مطالبی که یاد گرفته اید فکر هم نکنید. بله! اجازه دهید ذهنتان چیزهایی که یاد گرفته است فراموش کند!

ج) یک مبحث جدید شروع کنید و مراحل “الف تا ث” را به همان دقت اولیه تکرار نمایید. در طول یک شبانه روز حداکثر سه الی چهار فصل را به این ترتیب میتوانید مطالعه کنید. البته اگر تعداد سوالات کمتری (حداقل 5 الی 6 عدد از هر صفحه) بنویسید، میتوانید تعداد فصل های بیشتری کاور کنید اما به فرض اینکه خیلی خوب مطالب را پوشش بدهیم روزانه حداکثر سه فصل کافی می باشد.

مرور را فعالانه انجام دهید

چ) اگر انرژی ذهنی و حوصله داشتید، بعد اتمام سه فصل تان به شیوه ی “الف تا ث” تمام سوالاتی که نوشته اید یک بار دیگر مرور کنید، اگر انرژی تان به حداقل رسیده (که احتمالا رسیده) فردا اولین کاری که میکنید این باشد که تمام سوالات دیروز را ابتدا مجددا پاسخ بدهید به روش مرحله “ت” و بعد فصل های جدید را شروع کنید. هرگز بدون مرور و پاسخ دادن سوالات دیروز، فصل جدیدی را شروع نکنید. این قانون مطالعه پر بازده ما هست. این قانون را سرلوحه فرایند یادگیری مان قرار میدهیم!

ح) به همین ترتیب فصل های مختلف را مطالعه کنید و به انتها برسانید، یادتان باشد شکل ها، جداول انتها و اواسط هر فصل، نکاتی که underline شده اند، یا bold و با رنگ متفاوتی نوشته شده اند، عناوین هر پاراگراف، از همه این موارد میتوانید کمک بگیرید تا ایده های اصلی متن را متوجه شوید و بدانید که چه مواردی اهمیت بیشتری برای یادگیری دارند. هرچند که قلاب های مرحله الف تان سرنخ های محکم و قطعی برایتان داده اند…

مخلوط کنین

خ) کل سوالاتی که نوشته اید تا روز امتحان پاسخ بدهید، دقت کنید که سوالات فصل های مختلف را به صورت مخلوط پاسخ بدهید. یعنی همینطور که تعداد فصل های مطالعه شده شما افزایش می یابند، به صورت تصادفی چند سوال از فصل اول پاسخ اش را بنویسید، چند تا از فصل سوم، چند تا از فصل دوم، چند تا از فصل پنجم، و بعد از فصل اول، دوم، به این منوال تصادفی و مخلوط. و بازهم جواب هایتان را بررسی کنید و به طور کامل نواقص را حفظ و از نو پاسخ هارا بنویسید و بررسی کنید. این روند را تا روز امتحان تکرار کنید!

TNVO یا تنوع دادن

د) برای ایجاد تنوع، در کنار پاسخ به سوالاتی که برای خودتان نوشته اید حتما حتما حتما از مجموعه سوالاتی که در مرحله الف برایتان پیشنهاد دادم استفاده کنید. حتما حتما. تا ذهنتان به سوالاتی که نوشته اید عادت نکند و الا سوالاتی که نوشته اید برایش تکراری میشوند و بعد مدتی یکنواخت شده و یادگیری تان کاهش می یابد.

نکات تکمیلی 

راهکار هایی که با شما در میان گذاشتم، خودم استفاده کردم، نتیجه فوق العاده و بی نظیری گرفتم و کاملا اعتقاد دارم.

هدف من از این پست این هست که شما سبک یادگیری شخصی خودتان را پیدا کنید، شاید روش من روش مناسبی برای شما نباشد، اما حداقل یکبار ارزش امتحان کردن را دارد!

شما هم صرفا یک بار روشی که گفتم امتحان کنید، اگر دقیقا مطابق با این مراحل جلو بروید، مطمئنم نتیجه شما قابل توجه تر و قابل قبول تر از روش پیشینتان خواهد بود.

این مراحل برای همه نوع درسی قابل اجراست، اما پیشنهاد میکنم برای درسهایی که واقعا برایتان اهمیت دارند استفاده کنید، از انرژی تان بصورت اولویت بندی شده مصرف کنید.

مراحل گفته شده حتی برای دروس مسئله محور و کاملا مفهومی ازجمله فیزیکال فارماسی، بیوفارماسی و فارماکوکینتیک، آنالیز دستگاهی، کنترل فیزیکوشیمایی، شیمی آلی، شیمی تجزیه و شیمی عمومی هم قابل اجراست و حتی آسان تر هم اجرا میشود. زیرا در این دروس اغلب مجموعه سوالات و تمرینات متنوعی وجود دارد که میتوانید بعد از “فهمیدن” و آشنایی اولیه با نحوه سوالات (همان مرحله الف)، صرفا به تمرین کردن انواع سوالات بپردازید و چندین و چند بار مسائل متنوع حل کنید تا شیوه تفسیر و حل سوالات را بفهمید.

برای اطلاع از جزئیات بیشتر مرحله سوال نویسی، میتوانید پست زیر را هم مطالعه کنید:

اگر برای درسی نمونه سوال پیدا نکنم، چه راه حلی وجود دارد؟